Salve!
Welkom bij de eerste filosofische column van de Compos Mentis nieuwsbrief. Deze column zal per nieuwsbrief verschillen: de ene keer zal ik mijn ruimte benutten om het denken van een bepaalde filosoof an sich uit te lichten, de andere keer zal ik proberen om met behulp van de grote denkers recente nieuwsberichten te duiden. Daarnaast sta ik ook open voor interactie; wil je een bepaalde filosoof voorstellen ter behandeling of heb je een relevante vraag die je zou willen duiden aan de hand van ons arsenaal aan denkers? Stuur dit dan in via: info@composmentis.nl
Het leek mij relevant om in onze eerste nieuwsbrief kort stil te staan bij de algemeen aanvaarde eerste Westerse presocratische filosoof: Thales van Milete. Deze Griekse denker, die leefde omstreeks 624 v.Chr. – 545 v.Chr., wordt vaak gezien als de grondlegger van de Griekse filosofie en de wetenschap. Zijn belangrijkste bijdrage? Het idee dat de wereld rationeel te begrijpen is.
Thales is vooral bekend om zijn zoektocht naar de archè: de oerstof waaruit alles voortkomt. Hij stelde dat water de basis was van alle dingen; dat alles voortkomt uit water en uiteindelijk weer terugkeert naar water. Hoewel dit misschien wat simplistisch klinkt vanuit onze moderne opvatting, was het in zijn tijd een revolutionaire gedachte! Daarnaast is het denken vanuit een oerstof voor ons niet raar, hoewel we Thales zijn water nu hebben vervangen door de atomen – een geesteskindje van Democritus, die zo’n tweehonderd jaar na Thales leefde. Voor Thales was het belangrijk om voorbij de mythologie te kijken en te zoeken naar natuurlijke verklaringen voor de verschijnselen om ons heen. Dit was een fundamentele verschuiving: van een wereldbeeld waarin de wisselvalligheid van de goden alles bepaalde, naar een waarin de natuur zelf een bepaalde orde en logica bevatte. Dit rationalistische denken legde de basis voor latere filosofen zoals Anaximander en Anaximenes. Hoewel Thales zijn ideeën over het algemeen niet meer als vatbaar worden gezien kunnen we nog genoeg van hem leren. Ten eerste herinnert Thales ons eraan om altijd nieuwsgierig te blijven en te zoeken naar dieper begrip van onze leefwereld. In een tijd waarin de wereld geconfronteerd wordt met complexe uitdagingen, van Ai gegenereerd nepnieuws, tot klimaatverandering, en sociale ongelijkheid; moeten we blijven zoeken naar rationele oplossingen die verder gaan dan oppervlakkige antwoorden of click-bait artikelen. Wij als Compos Mentis moeten net zoals Thales de moed hebben om gevestigde normen in twijfel te trekken en nieuwe paden te bewandelen. Thales van Milete laat ons zien dat het begrijpen van de wereld het begin is van het verbeteren ervan. Laten we zijn lessen ter harte nemen in onze eigen zoektocht naar wijsheid en verandering.
